Diary Note 21 January 2016

Diary Note No.2
Substance

ทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับศิลปะสร้างสรรค์สำหรับเด็กปฐมวัย

   ทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับศิลปะ

•  พัฒนาการทางศิลปะของ โลเวนเฟลด์ (Lowenfeld

     ทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับความคิดสร้างสรรค์

•  ทฤษฎีโครงสร้างทางสติปัญญาของกิลฟอร์ด (Guilford)
•  ทฤษฎีความคิดสร้างสรรค์ของทอร์แรนซ์ (Torrance)

               - ทฤษฎีความรู้สองลักษณะ (สมอง สองซีก)

              - ทฤษฎีพหุปัญญาของการ์ดเนอร์ (Gardner)

              - ทฤษฎีโอตา  (Auta)

ทฤษฎีโครงสร้างทางสติปัญญาของกิลฟอร์ด

•  นักจิตวิทยาชาวอเมริกัน

•  ศึกษาเกี่ยวกับการวิเคราะห์ ตัวประกอบของสติปัญญา

          - เน้นเรื่องความคิดสร้างสรรค์

          - ความมีเหตุผล

           - การแก้ปัญหา

ความสามารถของสมอง

       กิลฟอร์ด อธิบายความสามารถของสมองออกเป็น 3  มิติ

           มิติที่   1      เนื้อหา

•   มิติเกี่ยวกับ ข้อมูล หรือ สิ่งเร้าที่เป็นสื่อในการคิด

•   สมอง รับข้อมูลเข้าไปคิด พิจารณา   4   ลักษณะ

           - ภาพ

           - สัญลักษณ์

            - ภาษา

            - พฤติกรรม

           มิติที่ 2  วิธีการคิด

•   มิติที่แสดงลักษณะการทำงานของสมองใน   5  ลักษณะ

         - การรู้จัก การเข้าใจ

          - การจำ

          - การคิดแบบอเนกนัย  (คิดได้หลายรูปแบบ  หลากหลาย)

          - การคิดแบบเอกนัย  (ตัดสินใจเลือกสิ่งที่ดีที่สุด)

          - การประเมินค่า

มิติที่ 3  ผลของการคิด

•    มิติที่แสดงถึงผลที่ได้จากการทำงานของสมอง  จากมิติที่ 1 + มิติที่ 2

•    มี  6  ลักษณะ

            -  หน่วย

            -  จำพวก

            -  ความสัมพันธ์

            -  ระบบ

            -  การแปลงรูป

            -  การประยุกต์

ทฤษฎีโครงสร้างทางสติปัญญาของกิลฟอร์ด

•    สรุป.....

            - เป็นทฤษฎีเกี่ยวกับโครงสร้างทางสติปัญญา

            - ทำให้ทราบความสามารถของสมองที่แตกต่างกันถึง  120    ความสามารถ

ตามแบบจำลองโครงสร้างทางสติปัญญาในลักษณะ 3 มิติ  คือ มีเนื้อหา  4  มิติ   

วิธีการคิด  5  มิติ     และผลทางการคิด  6  มิติ    

...รวมความสามารถด้านความคิดสร้างสรรค์ด้วย คือ วิธีการคิดอเนกนัย  เป็นการคิดหลายทิศทาง  หลายแง่หลายมุม คิดได้กว้างไกล  ซึ่งลักษณะความคิดนี้จะนำไปสู่การประดิษฐ์คิดค้นสิ่งแปลกใหม่

ทฤษฎีความคิดสร้างสรรค์ของทอร์แรนซ์(Torrance)

•     นักจิตวิทยาและนักการศึกษาผู้มีชื่อเสียง  ชาวอเมริกัน

•     เสนอแนวคิดเกี่ยวกับความคิดสร้างสรรค์ว่า ประกอบด้วย

            - ความคล่องแคล่วในการคิด

            - ความยืดหยุ่นในการคิด

            - ความคิดริเริ่มในการคิด

•      แบ่งลำดับขั้นการคิดสร้างสรรค์ เป็น 5 ขั้น

             - ขั้นที่1 การค้นพบความจริง

 •เป็นขั้นเริ่มต้น  ค้นหาสาเหตุ

 •ในการทำงานเริ่มแรก  ต้องมีการคิดค้น หรือหาข้อมูลต่างๆ จะเกิดความรู้สึกกังวล  สับสน  วุ่นวาย แล้วค่อยๆปรับตัว พยายามคิดหาสาเหตุ ว่าสิ่งที่ทำให้กังวลใจนั้น คืออะไร

              -ขั้นที่2 การค้นพบปัญหา

  •เป็นขั้นที่สามารถคิดได้ และ

  •เกิดความเข้าใจแล้วว่า ปัญหาคืออะไร

             - ขั้นที่3 การตั้งสมมุติฐาน

 •เมื่อรู้ปัญหาว่าคืออะไรจากขั้นที่ 1 และ ขั้นที่ 2 แล้วก็พยายามคิดแก้ปัญหา

 •หาทางออกโดยการตั้งสมมุติฐาน

             - ขั้นที่4 การค้นพบคำตอบ
 -เป็นการค้นพบคำตอบจากการตั้งสมมุติฐาน ด้วยวิธีการต่างๆอย่างหลากหลาย

             - ขั้นที่5 ยอมรับผลจากการค้นพบ                                                                         
-ค้นพบว่าสมมุติฐานที่ทดสอบไปในขั้นที่ 4 นั้นได้ผลเป็นอย่างไร
-สรุปว่าสมมุติฐานใดคือการแก้ปัญหา หรือทางออกที่ดีที่สุด

      

•   สรุป.....ทอร์แรนซ์ กล่าวว่า ความคิดสร้างสรรค์เป็นกระบวนการของความรู้สึกไวต่อปัญหา  หรือสิ่งที่ขาดหายไป   แล้วเกิดความพยายามในการสร้างแนวคิด  ตั้งสมมุติฐาน  ทดสอบสมมุติฐาน   และเผยแพร่ผลที่ได้ให้ผู้อื่นรับรู้และเข้าใจ  ทำให้เกิดแนวทางในในการค้นคว้าสิ่งแปลกๆใหม่ๆต่อไป

•   ขั้นความคิดสร้างสรรค์นี้ มีลักษณะคล้ายคลึงกับขั้นการแก้ปัญหาทางวิทยาศาสตร์  ทอร์แรนซ์จึงเรียกขั้นการคิดสร้างสรรค์นี้ว่า กระบวนการแก้ปัญหาอย่างสร้างสรรค์

ทฤษฎีความคิดสองลักษณะ

•    เป็นทฤษฎีที่กำลังได้รับความสนใจ เพราะเป็นการค้นพบความรู้เกี่ยวกับการทำงานของสมองมนุษย์

•    การทำงานของสมองสองซีก  ทำงานแตกต่างกัน

            สมองซีกซ้าย    ทำงานส่วนของการคิดที่เป็นเหตุผล       

            สมองซีกขวา     ทำงานส่วนจินตนาการ และความคิดสร้างสรรค์

•    แพทย์หญิงกมลพรรณ  ชีวพันธุศรี กล่าวว่า  คนเรามีสมอง  2  ซีก

•    คือ...สมองซีกขวา ซึ่งเป็นส่วนของจินตนาการและความคิดสร้างสรรค์ สามารถพัฒนาได้มากในช่วงวัย 4-7 ปี   

•    ส่วนสมองซีกซ้ายที่เป็นส่วนของการคิดที่เป็นเหตุผล จะพัฒนาในช่วง 9-12 ปี 

และสมองจะเจริญเติบโตเต็มที่เมื่อเด็กอายุ  11-13 ปี

•    ปัจจุบัน  คนส่วนใหญ่มักได้รับการพัฒนาเพียงสมองซีกใดซีกหนึ่ง เป็นพิเศษ  

ไม่ให้ความสนใจการทำงานของสมองอีกซีกหนึ่งเท่าที่ควร

....ระบบการศึกษาส่วนใหญ่  มุ่งการพัฒนาสมองซีกซ้าย ด้วยการให้เด็กท่องจำ คำนวณ  คิดเลข  สรรหาถ้อยคำ  วิเคราะห์ข้อมูล และอยู่ในระเบียบกฎเกณฑ์ต่างๆ  ขาดการสนับสนุนให้สมองซีกขวาพัฒนาควบคู่กันไป การคิดจินตนาการ  การคิดแปลกใหม่  ความเป็นศิลปิน จึงไม่ค่อยมีโอกาสพัฒนา

 ทฤษฎีพหุปัญญาของการ์ดเนอร์(Gardner)

•ผู้เชี่ยวชาญทางด้านจิตวิทยาการศึกษา  ชาวอเมริกัน แห่งมหาวิทยาลัยฮาร์วาร์ด

•ผู้คิดค้นทฤษฎีพหุปัญญา ( ศักยภาพและความสามารถที่หลากหลายของมนุษย์ )

ทฤษฎีพหุปัญญา จำแนกความสามารถหรือสติปัญญาของคนเอาไว้  9 ด้าน  ได้แก่

  - ความสามารถด้านภาษา                           
- ความสามารถด้านตรรกวิทยาและคณิตศาสตร์

   - ความสามารถด้านดนตรี                        
 - ความสามารถด้านมิติสัมพันธ์

   - ความสามารถด้านกีฬาและการควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกาย

   - ความสามารถด้านมนุษยสัมพันธ์           
   -  ความสามารถด้านจิตวิเคราะห์

    - ความสามารถด้านธรรมชาติศึกษา

   - ความสามารถในการคิดพลิกแพลงแตกต่างในการแก้ปัญหา

 1.    ความสามารถด้านภาษา

     เด็กที่มีความสามารถด้านนี้ .......

           - เรียนรู้และเข้าใจคำพูดต่างๆได้เร็วเกินวัย

           - เลือกใช้คำได้หลากหลาย  มีประสิทธิภาพ ทั้งด้านการพูดจูงใจ

             การโน้มน้าว  การอธิบาย  การเล่านิทาน  การโต้เถียง  การใช้เหตุผล 

             ตลอดจนการเขียนข้อความบรรยาย เขียนสรุปจะทำได้ดีมาก 

      เด็กจะมีลักษณะนิสัยชอบคิดชอบเขียน ความจำดี

 2.    ความสามารถด้านตรรกวิทยาและคณิตศาสตร์

     เด็กที่มีความสามารถด้านนี้ .......

            - มีความถนัดเรื่องคณิตศาสตร์ เข้าใจเรื่องตัวเลขได้เร็ว

             - ใช้เงินเป็นและเร็วกว่าเด็กวัยเดียวกัน

             - มีความสามารถในการแก้ปัญหาเกี่ยวกับตัวเลข การคำนวณ การคิดวิเคราะห์  การทดลอง  การสำรวจ การเรียงลำดับเหตุการณ์ การใช้เหตุผล

 3.    ความสามารถด้านดนตรี

     เด็กที่มีความสามารถด้านนี้ .......

           - ถนัดและเก่งดนตรี

           - ชอบฟังเพลง  ร้องเพลง และจำเนื้อเพลงได้เร็ว

           - ตอบสนองกับจังหวะดนตรีได้ดี เต้นตามจังหวะดนตรีได้

           - สนใจและสนุกกับการเล่นเครื่องเล่นดนตรีเป็นพิเศษ

     เด็กจะมีลักษณะนิสัยอารมณ์ดี ชอบร้องชอบเต้น

 4.    ความสามารถด้านมิติสัมพันธ์

     เด็กที่มีความสามารถด้านนี้ .......

           - มีความสามารถในการเห็นภาพรวม

           - สามารถใช้พื้นที่ในการวาดภาพได้ดี ขนาดและสัดส่วนเหมาะสม

           - เข้าใจวิธีการลอกลาย

           - เขียนแผนที่ได้ดี เข้าใจเรื่องทิศทาง  เส้นทาง

           - มองเห็นโลกในมุมที่ถูกต้อง ตามความเป็นจริง

 5.    ความสามารถด้านกีฬา

        และการควบคุมการเคลื่อนไหวร่างกาย

     เด็กที่มีความสามารถด้านนี้ .......

           - มีพฤติกรรมไม่อยู่นิ่ง  ชอบการวิ่งเล่น  ออกกำลังกาย เต้นรำ

           - มีความสามารถในการใช้กล้ามเนื้อได้ดี...ทั้งการเดิน ยืน  นั่ง  วิ่ง  กระโดด  มีทักษะการทรงตัวที่ดี

       เด็กจะมีลักษณะนิสัยชอบแสดงออก มีความสุขกับการได้ใช้กำลังกาย

 6.    ความสามารถด้านมนุษยสัมพันธ์

     เด็กที่มีความสามารถด้านนี้ .......

           - ชอบบริการผู้อื่น  ช่างเอาอกเอาใจ

           - ชอบช่วยเหลือเพื่อน

           - พูดจาไพเราะ  มารยาทอ่อนหวาน น่ารัก

           - ปับตัวเข้ากับทุกคนได้ดี กล้าพูดกล้าแสดงออก  ชอบพบปะผู้คนหลากหลาย  ชอบเข้าสังคม ไม่กลัวคนแปลกหน้า

           - ชอบสังเกต  มองเห็นความแตกต่างระหว่างบุคคล 

 7.    ความสามารถด้านจิตวิเคราะห์

     เด็กที่มีความสามารถด้านนี้ .......

           - ชอบเรียนรู้ ค้นคว้า วิจัย

           - สามารถเขียนบันทึกประจำวันได้ดี

           - สามารถแก้ปัญหาได้ด้วยตนเอง มีความมุ่งมั่นพยายามในการหาคำตอบ

           - เข้าใจความรู้สึกของตนเอง อารมณ์มั่นคง

 8.    ความสามารถด้านธรรมชาติศึกษา

     เด็กที่มีความสามารถด้านนี้ .......

           - ชอบเรียนรู้ธรรมชาติ / สิ่งแวดล้อมรอบๆตัว

           - ชอบทัศนศึกษา  ออกสำรวจโลกภายนอก

           -  จิตใจดี รักสัตว์  รักต้นไม้ ชอบปลูกผัก  เลี้ยงสัตว์

           - ชอบสังเกตความแตกต่าง เปรียบเทียบสิ่งที่อยู่รอบตัว

 9.    ความสามารถในด้านการคิดพลิกแพลงแตกต่าง

        ในการแก้ปัญหา   

          เด็กที่มีความสามารถด้านนี้ .......

           -  คิดไว  มีความสามารถในการคิดแก้ปัญหาต่างๆได้ดี

           -  รู้จักเลือก หรือหาวิธีในการแก้ปัญหาอย่างเหมาะสม

           -  เป็นเด็กช่างคิด สามารถคิดค้นประดิษฐ์สิ่งแปลกใหม่อยู่เสมอ

           -  ไม่หยุดนิ่งทางความคิด ชอบเทคโนโลยี

 ลักษณะสำคัญของทฤษฎีพหุปัญญา

• ปัญญา มีลักษณะเฉพาะด้าน

• ทุกคนมีปัญญาแต่ละด้าน ทั้ง 9 ด้านมากน้อยแตกต่างกัน

• ทุกคนสามารถพัฒนาปัญญาแต่ละด้านให้สูงขึ้นได้

• ปัญญาต่างๆสามารถทำงานร่วมกันได้

• ในปัญญาแต่ละด้าน ก็มีความสามรถหลายอย่าง

 ทฤษฎีโอตา (AUTA)

 เดวิส (Davis) และซัลลิแวน (Sullivan)ความคิดสร้างสรรค์นั้นมีอยู่ในมนุษย์ทุกคน และสามารถพัฒนาให้สูงขึ้นได้ การพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ตามรูปแบบโอตา มีลำดับการพัฒนา 4 ขั้นตอน  ได้แก่ การตระหนัก ความเข้าใจ เทคนิควิธี และการตระหนักในความจริงของสิ่งต่างๆ

 ขั้นตอนที่ 1 การตระหนัก

  ต้องตระหนักถึงความสำคัญของความคิดสร้างสรรค์ที่มีต่อตนเอง ทั้งในอดีตและปัจจุบัน เช่น

             - การพัฒนาปรีชาญาณ

              - การรู้จักและเข้าใจตนเอง

              - การมีสุขภาพจิตที่สมบูรณ์

              - การมีชีวิตที่ดีขึ้นกว่าเดิม

ขั้นตอนที่ 2 ความเข้าใจ

มีความรู้ ความเข้าใจอย่างลึกซึ้งในเรื่องต่างๆ.......

           - ความรู้และเนื้อหาเรื่องบุคลิกภาพของบุคคลที่มีความคิดสร้างสรรค์

           - ลักษณะกระบวนการความคิดสร้างสรรค์

           -ทฤษฏีความคิดสร้างสรรค์

           - เทคนิค วิธีการฝึกความคิดสร้างสรรค์

ขั้นตอนที่ 3  เทคนิควิธี

     การรู้เทคนิควิธีในการพัฒนาความคิดสร้างสรรค์ทั้งที่เป็นเทคนิคส่วนบุคคลและเทคนิคที่เป็นมาตรฐาน.......

           - เทคนิควิธีการในการฝึกความคิดสร้างสรรค์

           - การระดมสมอง

           - การคิดเชิงเปรียบเทียบ

           - การฝึกจินตนาการ

 ขั้นตอนที่ 4  การตระหนักในความจริงของสิ่งต่างๆ
การรู้จักตระหนักในตนเอง พอใจในตนเอง สามารถดึงศักยภาพมาใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อตนเอง.......

           - เปิดกว้างรับประสบการณ์ต่างๆ โดยปรับตัวอย่างเหมาะสม

           - มีความคิดริเริ่มและผลิตผลงานด้วยตนเอง

           - สามารถปรับปรุงและเปลี่ยนแปลงแนวทางในการดำเนินชีวิตที่เหมาะสม

พัฒนาการทางศิลปะ

วงจรของการขีดๆเขียนๆ

•เคลล็อก (Kellogg)  ศึกษางานขีดๆเขียนๆของเด็กปฐมวัย และจำแนกขั้นตอนออกเป็น 4 ขั้นตอน ทำให้เข้าใจถึงความสำคัญของงานขีดๆเขียนๆทางศิลปะที่มีผลเชื่อมโยงกับพัฒนาการของเด็ก 4 ขั้นตอน มีดังนี้  ขั้นขีดเขี่ย  ขั้นเขียนเป็นรูปร่าง  ขั้นรู้จักออกแบบ และขั้นการวาดแสดงเป็นภาพ 

               ขั้นที่ 1 ขั้นขีดเขี่ย (placement  stage)

•เด็กวัย 2 ขวบ

•ขีดๆเขียนๆตามธรรมชาติ

•ขีดเขี่ยเป็นเส้นตรงบ้าง โค้งบ้าง

•ขีดโดยปราศจากการควบคุม

     ขั้นที่ 2 ขั้นเขียนเป็นรูปร่าง (shape  stage)

•เด็กวัย 3 ขวบ

•การขีดๆเขียนๆเริ่มเป็นรูปร่างขึ้น

•เขียนวงกลมได้

•ควบคุมมือกับตาให้สัมพันธ์กันมากขึ้น 

     ขั้นที่ 3 ขั้นรู้จักออกแบบ (design stage)

•เด็กวัย 4 ขวบ

•ขีดๆเขียนๆที่เป็นรูปร่างเข้าด้วยกัน

•วาดโครงสร้างหรือเค้าโครงได้

•วาดสี่เหลี่ยมได้

     ขั้นที่ 4 ขั้นการวาดแสดงเป็นภาพ (pictorial stage)

•เด็กวัย 5 ขวบขึ้นไป

•เริ่มแยกแยะวัตถุที่เหมือนกับมาตรฐานของผู้ใหญ่ได้

•รับรู้ความเป็นจริง เขียนภาพแสดงถึงภาพคน/ สัตว์ได้

•ควบคุมการขีดเขียนได้ดี

•วาดสามเหลี่ยมได้

พัฒนาการด้านร่างกาย

•กีเซลล์และคอร์บิน สรุปพัฒนาการด้านการเคลื่อนไหวของเด็กปฐมวัย ตามลักษณะพฤติกรรมทางการใช้กล้ามเนื้อใหญ่และกล้ามเนื้อเล็ก ดังนี้

•ด้านการตัด

      - อายุ 3-4 ปี  ตัดกระดาษเป็นชิ้นส่วนได้

      - อายุ 4-5 ปี  ตัดกระดาษเป็นเส้นตรงได้  

      - อายุ 5-6 ปี  ตัดกระดาษตามเส้นโค้งหรือรูปร่างต่างๆได้

•การขีดเขียน

      - อายุ 3-4 ปี  เขียนรูปวงกลมตามแบบได้

      - อายุ 4-5 ปี  เขียนรูปสี่เหลี่ยมจตุรัสตามแบบได้  

      - อายุ 5-6 ปี  เขียนรูปสามเหลี่ยมตามแบบได้

•การพับ

      - อายุ 3-4 ปี     พับและรีดสันกระดาษสองทบตามแบบได้

      - อายุ 4-5 ปี     พับและรีดสันกระดาษสามทบตามแบบได้  

      - อายุ 5-6 ปี     พับและรีดสันกระดาษได้คล่องแคล่ว หลายแบบ 

•การวาด

      - อายุ 3-4 ปี   วาดภาพคนมีศีรษะ ตา ขา ปาก

      - อายุ 4-5 ปี    วาดภาพคนมีศีรษะ ตา ปาก จมูก ปาก ลำตัว เท้า

      - อายุ 5-6 ปี    วาดภาพคนมีศีรษะ ตา ปาก ลำตัว เท้า จมูก แขน  มือ คอ ผม

อาจารย์ให้ทำงานศิลปะ

วาดภาพต่อเติมจากเส้นที่กำหนดให้ คือวงกลม

มือน้อยสร้างสรรค์

ความรู้ที่ได้รับ

• ได้รู้จักความหมายของศิลปะมากขึ้นและได้ทำผลงามศิปะของตัวเองจากมือและต่อเติมภาพจากวงกลมเป็นภาพต่างๆ

ประเมินเพื่อนร่วมห้อง

• เพื่อนให้ความร่วมมือดี

ประเมินอาจารย์ผู้สอน

• อาจารย์มีน้ำเสียงที่น่าฟังเหมาะสมกับการเรียนรู้
• อาจารย์มีความสุขไปกับนักศึกษา